Sport łączący wysiłek fizyczny z mentalnym – „lek” na demencję?
Jesteś sam w środku lasu, z mapą i kompasem w ręku. Przemieszczając się z punktu A do punktu B, C, D i kolejnych mierzysz sobie czas, starając się osiągnąć jak najlepszy wynik. Mniej więcej na tym polega dyscyplina orienteeringu. (lub prościej – sportowej orientacji w terenie), która – choć z założenia bardzo prosta, może okazać się najpełniejszym ucieleśnieniem maksymy „sport to zdrowie”.
Na demencję cierpi ponad 50 milionów ludzi na całym świecie. Cierpi nieuleczalnie, warto nadmienić. Mamy garść leków, które spowalniają jej rozwój, natomiast nie ma jeszcze sposobu odwrócenia uszkodzeń mózgu.
Nie od dziś wiemy, że utrata pamięci w chorobie Alzheimera (najpopularniejszej odmianie demencji) zachodzi na skraju kory mózgowej, w hipokampie. Uważa się również, że istnieją ćwiczenia, które – zwiększając objętość hipokampa – pomagają w poprawie pamięci.
Najbardziej efektywne jest połączenie ćwiczeń kognitywnych z fizycznymi, które niesie dodatkowe „moce” w procesie integracji nowopowstającym neuronom z istniejącą siecią neuronową. Znakomitym przykładem takiego połączenia jest właśnie sportowa orientacja w terenie, wymagająca niemal równomiernego rozkładu sił mózgu i mięśni.
Emma Wadington, autorka najświeższego badania w tym zakresie, przekonuje, że to się zwyczajnie najbardziej opłaca – dołożenie komponentu kognitywnego do ćwiczeń ma przekładać się na znacząco wyższy „zwrot kosztów” niż w przypadku samego wycisku fizycznego.
Takiego Halloween 🎃 to jeszcze nie miałem. Ponad 9 km po ciemnym lesie. 2h na przemian we mgle i mżawce. Wieczorno-nocny bieg na orientację o wdzięcznej nazwie Halloween-O. Szukanie punktów kontrolnych w ciemnym lesie poza ścieżkami to horror.. Pajęczyny, konary..#biegigk pic.twitter.com/9c7ArPNyh7
— Grzegorz Kita (@grzegorz_kita) October 31, 2022
Przeprowadzono badanie na grupie respondentów w wieku od 18 do 87 lat. Osoby, które uczestniczyły w biegach na orientację miały lepszą nawigację przestrzenną i pamięć.
Dodatkowo, badacze zauważają, że utrata orientacji w terenie i nieumiejętność znalezienia drogi to pierwsze z objawów choroby Alzheimera. Co więcej, orienteering pobudza zachowania i instynkty, które już niemal wyparł proces ewolucji – te, które nasi przodkowie wykorzystywali polując czy zbierając. Obecne, powszechne zaburzenia orientacji w terenie, są efektem rozwoju technologii GPS – sugerowane jest więc, by dla własnej zdrowotnej profilaktyki, wyłączać nawigację i spacerować, biegać czy jeździć na rowerze ze wspomaganiem „manualnym”
Orienteering w Polsce
W Polsce istnieje oficjalna instytucja – Polski Związek Orientacji Sportowej. w całym kraju organizowane są zawody w „Zielonym Sporcie” (bo taka nazwa funkcjonuje w komunikacji PZOS); istnieje też cala lista klubów prowadzących zajęcia ze sportowej orientacji. Warto również zajrzeć na stronę www.zielonypunktkontrolny.pl, gdzie znajdują się mapy szlaków biegowych.
Szczytowym momentem dyscypliny na naszym podwórku były organizowane w 2017 roku we Wrocławiu The World Games, częścią których była właśnie rywalizacja w biegu na orientację.
Fot. Unsplash
